Κάθε νέα σχολική χρονιά δεσπόζουν οι λέξεις σχολείο ή σχούλ εσχάτως, δάσκαλος, μαθητής και εκπαίδευση, καθώς το όραμα της Παιδείας φαντάζει απόμακρο όσο ποτέ άλλοτε.
Για το σχολείο οι αρχαίοι είχαν διαφορετική άποψη.
Οταν δεν έχω α-σχολ-ία - έλεγαν - και υπάρχει ελεύθερος χρόνος, τουτέστιν σχολή ή σχόλη, κοινώς σκόλη : αργία, απραξία, ευκαιρία, χρόνος ανάπαυσης, ημέρα γιορτής, τότε «σχολάζω τινί»: συχνάζω στη διδασκαλία κάποιου (Ξενοφ., Συμπ. 4,44)
Ετσι, την ώρα της σχόλης, αφού έχω σχολάσει, «αφοσιώνομαι» στη θεωρία και στη μελέτη.
Στη συνέχεια κάνω σχόλια, κρίνω, επικρίνω, εξηγώ.
Οι αρχαίοι τη σχόλη και το σκόλασμα τα θεωρούν αρχή και προϋπόθεση για τη μόρφωση, όταν εμείς το σκόλασμα το θεωρούμε τέλος. Σκολάσαμε, λένε οι μαθητές. Η τάξη σκόλασε.
Κάπως νωρίς... Ισως γιατί βιαζόμαστε, επειδή σπουδάζουμε.
Σπουδάζω πάει να πει σπεύδω μετά σπουδής, βιά-ζομαι.
Υπάρχει ταχύτης ρίζας ταχ- (σανσκρ. τακ). [Από δω το τάκα-τάκα ...να τελειώνουμε με ταχύρυθμες σπουδές, να γίνουμε σπουδαίοι σπουδαστές, πριν να μάθουμε να ρωτάμε, να σκεφτόμαστε, να κρίνουμε].
Απλά δεχόμαστε στα τυφλά παπαγαλίζοντας κατεβατά, χωρίς να εμβαθύνουμε στις έννοιες της Γλώσσας μας, επειδή αυτό δεν συμφέρει.
Ετσι εντασσόμαστε στο σύστημα. Η αναπαραγωγή της υποταγής στην τάξη των ταγών είναι ο κύριος σκοπός της εκπαίδευσης, όταν η απελευθέρωση απ' αυτήν, είναι ο σκοπός της Παιδείας.
Στα χρόνια της Δημοκρατίας τη σχόλη - σχολή άρχισαν να την ετυμολογούν από τη ρίζα σεχ- του έχω (πρβλ. έξω, σχήσω), απ' όπου οι λέξεις: ισχ-ύς, οχ-υρός. [Σανσκρ. sah-as = ισχύς, Σαχ! (όπως στο σκάκι) κ.λπ.]
Οι αρχαίες σχολές των Αθηνών, που αξιοποιούσαν τη σχόλη των πολιτών, έγιναν τα οχυρά της Δημοκρατίας. Με την κατάλυσή της η σχολή έγινε schola (λατ.) και school (αγγλ.).
Να μάθαιναν τουλάχιστον στα παιδιά τις πάντα επίκαιρες έννοιες της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας: Υπεροψία, Υβρις, Νέμεσις...
ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/09/2001
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου