ΕΛΛΗΝΑΣ - ΓΡΑΙΚΟΣ

του N. Βαρδιάμπαση

Το εθνικό μας «Γραικός» είναι πανάρχαιο. Στη Δωδώνη «... ώκουν γαρ οι Σελλοί - γράφει ο Αριστοτέλης- οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί, νυν δ' Ελληνες» (Μετεωρολογικά 352α).

Πολύ αργότερα... ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος ονομάζει όλους τους Μωραΐτες «Γραικούς», αλλά τους κατοίκους της Μάνης ιδιαίτερα «Ελληνες» με την έννοια του ειδωλολάτρη (Προς τον υιόν του Ρωμανόν Σύνταγμα 50.224).

Εκείνη την περίοδο το εθνικό «Γραικός» χρησιμοποιείται σε αντίθεση προς το «Ιταλός».

Επρεπε να διακρίνονται οι ορθόδοξοι Ελληνες από τους λατινόδοξους οπαδούς του Πάπα (βλ. Ν.Γ. Πολίτου, Ελληνες ή Ρωμιοί, εκδ. Σακελλαρίου, Εν Αθήναις 1901, σ. 13)

Από τη λέξη «Γραικοί», τέλος, προήλθε το λατινικό Graecus

και απ' αυτό οι αγγλ. Greek-Greece, γαλλ. Grec-Grece, γερμ. Grieche-Griechenland.

Το εθνικό μας «Ελλην» (δωρ. Ελλαν) υπάρχει στον Ομηρο, που περιορίζει την Ελλάδα στη Φθία (Φθιώτιδα) (Ιλ. Β 683-4): «Μυρμιδόνες δε καλεύοντο -γράφει- και Ελληνες και Αχαιοί».

Στην Ιλιάδα υπάρχει ακόμα η σύνθετη «Πανέλληνες» (Β 530). Ο Θουκυδίδης από τους αρχαίους ανάγει το όνομα «Ελλην» στο μυθικό γενάρχη Ελληνα, γιο του Δευκαλίωνος (Ιστορ., Α3) και στο Μέγ. Ετυμολ. διαβάζουμε

«Ελλην' παρά το Ελλάς».

Σύμφωνα με μια εκδοχή, η ρίζα του Ελληνα είναι η *σελ-.

Απ' αυτήν παράγονται οι λέξεις σέλ-ας, -αος «λαμπρότης, λάμψις, φως», σελ-ήνη (δωρ. σελ-άνα), Ελ-άνη «λαμπάδα», Ελ-ένη <=σελήνη;>, υποκορ. Ελ-λη, <Ελ-αν, Ελ-αν>, Ελλάς, Ελλην.

Σύμφωνα με δεύτερη εκδοχή, η ρίζα είναι μάλλον *σFελ-, ΙΕ *suel-<το φως που σιγοκαίει>.

Στην *σFελ- ανήκουν οι παραπάνω λέξεις και ο *σαFέλ-ιος, ηέλιος (Ομ.), αέλιος, άλιος (δωρ.), ήλιος (αττ.), καθώς και το ρήμα ηλιούμαι «φωτίζομαι απ' τον ήλιο, λιάζομαι».

Αν δεχθούμε τα παραπάνω, Ελληνες είναι «τα παιδιά του ηλίου», οι λαμπροί, ηλιοφώτιστοι και ένδοξοι (πρβλ., γερμ. helle: λάμψις και held ο ήρως).

                                   ΠΗΓΗ: εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/07/2003